پنجه پروتزی یکی از قطعات اساسی در تجهیزات پروتز اندام تحتانی محسوب میشود که در تمام نوع پروتزهای پا به کار میرود. این قسمت اغلب به عنوان جایگزینی برای پنجههای از دست رفته عضو پا به کار میرود. انواع مختلف پنجههای پروتزی بر اساس ویژگیهای مختلفی که دارند، مورد دستهبندی قرار میگیرند. در ادامه به معرفی رایجترین دستهبندیهای پنجههای پروتزی خواهیم پرداخت:
جنس پنجههای پروتزی
پنجههای پروتزی معمولاً از دو نوع جنس کربنی یا پلییورتان تولید میشوند. این پنجهها با اشکال و طراحیهای مختلفی تولید میشوند و میتوان بر اساس نیازهای فرد قطع عضو، مدل مناسب را انتخاب کرد. پنجههای پلییورتان معمولاً برای افرادی که فعالیت کم تا متوسطی دارند مناسب هستند. برای افراد با سطح فعالیت بالا، به دلیل خاصیت بازگشت انرژی پایین این نوع پنجهها، توصیه نمیشود. برای حل این مشکل، پنجههایی از جنس فیبر کربن طراحی شدهاند که مهمترین ویژگی آنها ذخیره کردن انرژی در هنگام برخورد پاشنه پنجه با زمین و انتقال این انرژی در هنگام برداشتن پا از زمین است. این ویژگی باعث کاهش مصرف انرژی در فرد قطع عضو میشود. در واقع، تفاوت اصلی بین پنجههای پلییورتان و کربنی در میزان مصرف انرژی در طی راه رفتن است. علاوه بر این، پنجههای کربنی به دلیل هزینه بالاتر ساخت، قیمتهای بیشتری دارند.
میزان حرکت یا دامنه حرکتی پنجههای پروتزی
پنجههای پروتزی را میتوان در سه دسته دامنه حرکتی ثابت، تک محوره و چند محوره دستهبندی کرد. تصمیمگیری در مورد دامنه حرکتی مورد نیاز بستگی به نیازهای شخص با قطع عضو دارد. پنجههای ثابت به عنوان گزینهای برای افراد با کم تحرک و یا محدودیت در محیط داخلی مناسب هستند. پنجههای تک محوره و چند محوره برای افراد با سطح فعالیت بالاتر، که نیاز به راه رفتن در مسافتهای طولانی و روی سطوح ناهموار دارند، مناسبتر هستند.
ارتفاع پنجههای پروتزی
پنجههای پروتزی از نظر ارتفاع به دو دسته “کم ارتفاع” و “با ارتفاع بالا” تقسیم میشوند. پنجههای کم ارتفاع برای افرادی مناسب هستند که باقیماندهی عضو پا طولانی باشد و محدودیت ارتفاع وجود نداشته باشد. پنجههای پروتزی با ارتفاع بالا اکثراً از جنس کربن بوده و برای قطعههایی با فضای استمپ تا زمین فراهم شده و محدودیت ارتفاع ندارند.
پنجههای پروتزی ورزشی
یک دسته دیگر از پنجهها وجود دارد که برای ورزشکاران طراحی شدهاند، به ویژه برای ورزش دویدن. پنجههای پروتزی ورزشی به گونهای طراحی شدهاند که دارای قوس زیادی هستند و این ویژگی باعث میشود که هنگام فرود آمدن فرد روی پنجه پا در حین دویدن بیشترین مقدار انرژی ممکن ذخیره شود و در نهایت این انرژی ذخیره شده به فرد بازگردانده شود، که باعث تسهیل پیشروی فرد به جلو و افزایش سرعت دویدن میشود.
پنجههای پروتزی آمریکایی و آلمانی
آمریکا و آلمان دو کشور برجسته در زمینه تولید پنجههای پروتزی هستند. این کشورها به دلیل توسعههای پیشرفته در مواد و تکنولوژی تولید قطعات پروتزی، پنجههای پروتزی با کیفیت بالا تولید میکنند. برخی از شرکتهای تولید کننده پنجههای پروتزی در آمریکا شامل کالج پارک، راش، فریدام و اوسر هستند. آلمان نیز با شرکتهایی مانند اتوبوک، وگنر، مدیپرو و اشترایفندر در زمینه تولید پنجههای پروتزی معروف است.
پنجههای پروتزی ایرانی
در ایران نیز توسعههای معتبری در زمینه تولید پنجههای پروتزی انجام شده است. پنجههای پروتزی ایرانی از نظر کیفیت به قابلیت قبولی دست میدهند و در دسترس افراد با قطع عضو در کشور میباشند. از جمله شرکتهای تولید کننده پنجههای پروتزی ایرانی، شرکت سپاهان گستر اصفهان نامآور است و یکی از تولیدات معتبر این شرکت، پنجه پروتز پارس فلکس میباشد.