پروتز قطع عضو از لگن

میزان شیوع آمپوتاسیون بالای زانو که به دلایلی غیر از عروقی انجام می شود در طول سال ها ثابت مانده است و برابر با 0.92 قطع عضو در هر 1000 نفر است.

قطع عضو در سطح لگن یک عمل جراحی نادر است و تنها 1 تا 3 درصد از تمام قطع عضو های اندام تحتانی را شامل می شوند که در مواردی مانند بدخیمی پیشرفته،

ایسکمی غیر قابل درمان و عفونت و در موارد نادر تروما های شدید انجام می شود و در برخی از موارد ممکن هست بخشی از استخوان لگن هم برداشته شود.در گذشته میزان مرگ و میر در این جراحی ها 50% بوده است ولی با بهبود روش های جراحی و مراقبت های بعد از آن به کم تر از 25% رسیده است که البته امروزه نیز حدود نیمی از این افراد بعد از قطع عضو دچار عارضه هایی مانند عفونت زخم و نکروز فلپ می شوند و توانبخشی این افراد دشوار است.
قطع از مفصل ران بر اعتماد به نفس و عملکرد روده، مثانه و عملکرد جنسی فرد تأثیر منفی می‌گذارد و فرد توانایی خود را برای ایستادن و راه رفتن موثر (بدون استفاده از عصا یا واکر) از دست می دهد و مجبور است برای جبران آن از پروتزهای ویژه استفاده کند.

ساخت پروتز قطع عضو از لگن 

عواملی که در راه رفتن با پروتز در موارد قطع اندام تحتانی موثر اند عبارتند از سطح قطع عضو، سن بیمار، آمادگی جسمانی و بیماری های همراه. در موارد قطع از مفصل لگن به علت از دست رفتن سه مفصل آناتومیک مهم ران، زانو و مچ،  کنترل پروتز و راه رفتن با آن دشوار و همراه با مصرف انرژی بالا و سرعت کم است و راه رفتن قرینه بسیار دشوار است و صرف نظر از وجود یا عدم وجود بیماری های همراه، تنها 10 تا 35 درصد از افرادی که دچار قطع از مفصل ران شده اند قادر به راه رفتن با پروتز هیپ هستند و به همین دلیل برخی از بیماران ویلچر را انتخاب می کنند و برخی دیگر در کنار پروتز از عصا و یا واکر کمک می گیرند.
ساخت اولین پروتز پا برای قطع از مفصل ران مربوط به جنگ جهانی اول است که از جنس فلز، چوب و چرم بوده است و امروزه با طراحی و ساخت پروتز پا استاندارد و استفاده از قطعات پروتزی مناسب می توان مشکلات مربوط به استفاده از پروتز را به حداقل رساند که در استقلال و جنبه روانی فرد هم تاثیر مثبت فراوانی دارد.

فردی که دچار این نوع قطع عضو شده باید سعی کند که عضلات کمر و لگن خودش را تقویت کند تا توانایی کنترل مناسب پروتز را داشته باشد و با کمک روش های توانبخشی مانند ماساژ وتحریک تا حد امکان حساسیت عضو باقی مانده را از بین ببرد تا توانایی وزن اندازی بر روی اندام باقی مانده را داشته باشد.
بعد از قطع عضو به منظور کاهش حساسیت و تورم اندام باقی مانده ، با روش های اصولی بانداژ صورت می گیرد و بعد از بهبود زخم ها از پروتز موقت به منظور کاهش تورم و حساسیت ، شکل دادن به اندام و افزایش توانایی وزن اندازی روی اندام و آمادگی لازم برای راه رفتن با پروتز استفاده می شود که معمولا در روزهای اول راه رفتن با کمک عصا و واکر و به مدت چند ساعت در روز انجام می شود و بعد از ثابت شدن حجم اندام و افزایش توانایی تحمل وزن برای دریافت پروتز دائم اقدام می شود.

اجزای پروتز قطع عضو از لگن 

اجزای پروتز قطع عضو لگن  عبارت اند از :

سوکت پروتزی 

مانند تمام انواع پروتز پا اندام باقی مانده را در بر می گیرد و برای ساخت آن از عضو در حالی که روی تکیه گاه وزن را تحمل می کند قالب گرفته می شود که این قالب نیمی از لگن را در بر می گیرد و سپس بعد از اصلاح قالب سوکت از ساخته می شود.

در پروتز لگن از روش تماس کامل بافت جهت ایجاد تعلیق (با قفل شدن لبه فوقانی سوکت بر روی ستیغ خاصره‌ای) استفاده می‌شود و همچنین می‌توان از نوار یا بند شانه جهت کمک به تعلیق استفاده کرد.

مفاصل ران و زانو در پروتز قطع عضو از لگن 

در این پروتز از مفصل ران استفاده می شود که اجازه ی خم و راست شدن و نشستن  را به پروتز می دهد. مفصل زانو که می تواند انواع مفاصل تک محوری ، کنترل ایستایی ، پلی سنتریک ، هیدرولیک و هوشمند باشد وهر یک از این مفاصل دارای مزایا و محدودیت های خاصی هستند مثلا زانوی تک محوره برای افرادی که در زمان راه رفتن سرعت پایینی دارند به علت وزن کم و کنترل اصطکاک مناسب استفاده می شود. زانوی پلی سنتریک یاچند محوره برای افرادی که از لحاظ جسمانی فعال هستند و قادر به تحمل وزن هستند استفاده می‌شود ولی قیمت بالا و نیاز به مراقبت بیشتری دارد. زانوی هیدرولیک معمولاً به علت افزایش وزن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد ولی امکان دارد به منظور حرکت مفصل ران در زمان گام برداشتن اززمین استفاده شود. نوع دیگر مفاصل زانوهای هوشمند یا میکروپروسسوری هستند که استفاده از این نوع زانوهای هوشمند در پروتز لگن، سبب کاهش مصرف انرژی در زمان راه رفتن می شود و تا حدی راه رفتن با سرعت های مختلف را فراهم می آورد ولی باعث افزایش قیمت پای مصنوعی می شوند و حساس هستند.

لوله یا پایلون

لوله یا پایلون که حد فاصل بین مفصل زانو و مچ قرار گرفته و از مواد سبک وزن و با استحکامی مانند فیبر کربن، آلومینیوم یا تیتانیوم ساخته می شود.

پنجه پروتزی در پروتز قطع عضو از لگن

بخش دیگر پروتز پنجه و مچ است که انواع مختلف پنجه وجود دارد : ساچ ،که سخت و غیر قابل انعطاف ولی ارزان قیمت هست، پنجه تک محوره که به خم شدن پا کمک می کند. پنجه با خاصیت جذب و بازگرداندن انرژی که این پنجه انرژی را در مراحل اولیه راه رفتن ذخیره می کند و در مراحل انتهایی و جداشدن پا از زمین آزاد می کند و به گام برداشتن کمک می کند و راه رفتن قرینه تری فراهم می کند و سبب کاهش مصرف انرژی و خستگی هنگام راه رفتن می شود ولی حساس و گران قیمت است.

نکات مهم در دریافت پروتز قطع عضو از لگن 

انتخاب نوع اجزای پروتز توسط پروتزیست و براساس عواملی همچون سطح فعالیت ، سبک زندگی، سن، وزن، بیماری ها و مشکلات دیگر، انتظارات فرد از پروتز و توانایی مالی و دسترسی به مراکز درمانی صورت می گیرد ولی در پروتز لگن سعی می شود تا حد امکان از مفاصل زانوی چند محوره ( 4 و یا 7 محوره ) و هوشمند و پنجه کربنی و یا با خاصیت جذب و آزاد کردن انرژی استفاده کنند تا در عین سبک بودن به راه رفتن قرینه و طبیعی تر و کنترل راحتر پروتز و کاهش مصرف انرژی و خستگی کمک کند زیرا یکی از استراتژی هایی که در افراد قطع عضو استفاده می شود توزیع نامتقارن وزن است و این افراد سعی می کنند بیشتر وزن خودشان را در سمت سالم بیندازند که به مرور سبب مشکلات ستون فقرات وکمر درد، آرتروز و سایش مفاصل سمت سالم می شود که با ساخت پروتز مناسب و آموزش اصولی می توان از این عارضه ها پیشگیری کرد.
پروتزیست بعد از سوار کردن قطعات پروتز یک تنظیم راستای اولیه انجام می دهد و سپس در زیر پای بیمار و در حین راه رفتن سایر تنظیمات را انجام می دهد و آموزش های لازم را جهت راه رفتن ، تقویت عضلات و ضدعفونی کردن پروتز و عضو باقی مانده به فرد می دهد و معمولا در طی تنظیم طول پروتز را 5/1 تا 2 سانتی متر کوتاه تر در نظر می گیرند تا راه رفتن در سطوح شیبدار و پله ها برای فرد قطع عضوراحتر باشد و به فرد استفاده کننده توصیه می شود که در صورت ایجاد زخم و هرگونه آسیب اندام باقی مانده و یا قطعات پروتز از پروتز استفاده نکند و به پروتزیست مراجعه کند و به طور کلی هر 6 ماه یکبار برای چک کردن پروتز وتنظیم مجدد آن به پروتزیست مراجعه صورت گیرد.