پروتز قطع عضو از زانو

قطع عضو از ناحیه مفصل زانو نسبت به دیگر قطع عضو ها شیوع کمتری دارد و  حدود 6/4 % از کل قطع عضو های اندام تحتانی مربوط به قطع از مفصل زانو را شامل می شود و با توجه به مطالعات تنها 50% از قطع عضو های اندام تحتانی از پروتز استفاده می کنند. روش قطع از مفصل زانو دارای مزایا و معایبی است.

مزایای قطع عضو از زانو

احتمال خون ریزی و عفونت بعد از عمل در این سطح از قطع عضو نسبت به سطوح دیگر به علت برش نخوردن استخوان و بافت های نرم بسیار کمتر است.
و انتهای عضو باقی مانده توانایی تحمل وزن و فشار را دارد و به علت بلند بودن بازوی اهرمی عضلات، عضو باقی مانده قدرت بیشتری به ویژه هنگام استفاده از پروتز پا را دارد و فرد هنگام نشستن بدون پروتز باتوجه به بلند بودن اندام می تواند تعادل خودش رابه راحتی حفظ کند.
و چون استخوان ها برش عرضی نخورده اند احتمال رشد ثانویه استخوان به ویژه در نوجوانان و قبل از سن بلوغ بسیار کم است.

با توجه به شکل استامپ تعلیق سوکت از بالای کوندیل های فمور تامین می شود و نیاز به استفاده از کمربند و بندهای تعلیق وجود ندارد.
محل اسکار پوست بخیه زده شده در پشت کوندیل های فمور است که در هنگام تحمل وزن مشکل و دردی برای فرد ایجاد نمی کند.

مهم ترین معایب قطع عضو از زانو

با توجه به این که اغلب استخوان ران تا برجستگی های انتهایی آن باقی مانده است، طول اندام بلند است و فضای کافی برای استفاده از انواع مفصل زانو پروتزی وجود ندارد.
طول ران بلند تر از ساق در پای پروتزی می باشد که هنگام راه رفتن زانوی پروتزی پایین تر قرار می گیرد و هنگام نشستن پای پروتزی نسبت به پای سالم بالاتر دیده می شود (برای رفع این مشکل هنگام قطع عضو کمی کوندیل ها را برش می دهند و یا از مفاصل خارجی مانند مفاصل ارتز و در کناره پروتز استفاده می کنند که البته از جنبه زیبایی مناسبی ندارند).
عضو باقی مانده پیازی شکل است که برای بهبود این حالت کوندیل ها را برش می دهند و برای اینکه سوکت به راحتی پوشیده شود در دیواره آن برش ایجاد می کنند ویا از سوکت دو جداره بالایه داخلی نرم و لایه خارجی سخت استفاده می شود.
در یکی از روش های قطع عضو استخوان کشکک در محل خودش باقی می ماند که به مرور ممکن است دردناک و یا جابه جا شود و به سمت پایین حرکت کند و با بهبود روش های جراحی این مشکل نیز رفع شده است.
برای این نوع قطع عضو بهتر است بعد از عمل از پروتز اولیه که قالب گچی است و بانداژ برای کاهش تورم و سرعت بخشیدن به بهبود زخم ها استفاده شود و بعد از خارج کردن بخیه ها و بهبود جای زخم ها از پروتز موقت استفاده می شود که هدف در این مرحله کاهش تورم و حساسیت عضو و افزایش توانایی تحمل وزن است و با ثابت شدن حجم عضو پروتز دائمی ساخته می شود.

اجزای پروتز قطع از مفصل زانو

پروتز قطع از مفصل زانو شامل سوکت، مفصل زانو، لوله یا پایلون، مچ و پنجه و تعلیق می شود.

سوکت پروتز قطع از مفصل زانو

به منظور ساخت سوکت از پای فرد قالب گیری انجام می شود که حدود 3/2 طول ران را دربرمی گیرد و با مواد پلاستیکی ساخته می شود که ممکن است دو لایه باشد که لایه داخلی انعطاف پذیر و لایه خارجی سخت است.

قطعه مفصل زانو

مفصل زانو می تواند لولایی و خارجی باشد که مکانیسم کنترل خم و راست و جنبه ظاهری آنها مناسب نیستند و امروزه از مفاصل داخلی استفاده می شود که فضای کم تری را اشغال می کند و عملکرد و کنترل مناسب تری نیز دارند.

لوله یا پایلون

پایلون حدفاصل مفصل زانو تا پنجه قرار می گیرد و از مواد مقاوم و سبکی مانند آلیاژهای تیتانیوم و استیل ساخته می شوند.

مچ و پنجه پروتز قطع عضو از زانو

در پروتز با توجه به سن، میزان فعالیت فرد، وزن و قد فرد، توانایی مالی از انواع پنجه های ساچ که سفت و با دوام و ارزان قیمت هستند، تک محوره که حرکت بیشتری فراهم می کند، چند محوره که راه رفتن طبیعی تر و با مصرف انرژی و خستگی کم تری فراهم می آورد و در عین حال گران تر است، جذب کننده ی شوک که آسیب ناشی از ضربات وارده در حین راه رفتن را به قطعات پروتزی و بافت کاهش می دهد و… می توان استفاده کرد.

ساخت پروتز قطع عضو از زانو

با توجه به شکل پیازی استامپ تعلیق پروتز از بالای کونیل ها فراهم می شود که در برخی از شرایط خاص و برای تعلیق بیشتر ممکن است از بند هم استفاده شود.
تنظیم راستای اولیه توسط پروتزیست و بر اساس اصول خاصی انجام می شود سپس در مرحله بعد تنظیم داینامیک زیر پای بیمار صورت می گیرد و آموزش های لازم به فرد داده می شود و فرد قطع عضو باید بهداشت مربوط به عضو و سطح داخلی سوکت را رعایت کند و عضو را با آب ولرم بشوید و سوکت را ضد عفونی کند و هر 6 ماه یکبار وهمچنین درصورت هر گونه آسیب به عضو وقطعات پروتز و تنظیم آنها به پروتزیست مراجعه کند.